Kiedy należy rozważyć naprawę dachu, a kiedy wymianę?
Dach jest jednym z najważniejszych elementów budynku, ponieważ zwykle przesądza o jego walorach użytkowych oraz ostatecznym wyglądzie. Odpowiednio dobrane pokrycie jest w stanie podkreślić kształt bryły budynku oraz uwypuklić najmocniejsze strony projektu. W wielu przypadkach materiał pokryciowy stanie się główną ozdobą wyróżniającą dom spośród innych stojących w najbliższej okolicy.
Poza wpływem na cechy architektoniczne dach jest istotny ze względów praktycznych – dobrze wykonany zabezpiecza wnętrze przed wpływem warunków zewnętrznych. Chroni przed opadami atmosferycznymi, wiatrem, nadmiernym hałasem docierającym z zewnątrz i zapobiega utracie ciepła. Niestety podobnie, jak wszystkie inne części konstrukcji budynku każde pokrycie dachowe ma określoną trwałość – blachodachówki, pokrycia bitumiczne czy dachówki oraz ich poszczególne części mogą ulegać uszkodzeniom, a także wymagać naprawy lub wymiany. Przekonaj się, jaka jest przewidywana trwałość poszczególnych elementów pokrycia dachowego, co wpływa na okres jego użytkowania oraz zobacz, w jaki sposób najlepiej zaradzić usterkom.
Materiały używane do budowy dachu i ich trwałość
Wszystkie materiały użyte do budowy dachu mają określoną żywotność. Dotyczy to zarówno elementów pokrycia dachowego, jak i więźby dachowej, użytych powłok z membran i folii, mocowań oraz wszelkiego rodzaju uszczelnień. W większości przypadków pokrycia bez większych problemów wytrzymują charakterystyczny dla ich typu okres – wiele czynników może jednak wpłynąć na jego skrócenie. Największe znaczenie mają tu na ogół wady materiałowe oraz błędy wykonawcze. Najdłuższy jest czas użytkowania dachówek ceramicznych – pokrycia tego rodzaju wytrzymują na ogół w dobrym stanie kilkadziesiąt lat, pod warunkiem, że wybrano dachówki pochodzące od sprawdzonego producenta, który rzetelnie dba o ich jakość. Nieco której wytrzymają dachówki cementowe – różnice między nimi a klasycznymi ceramicznymi nie są jednak zbyt duże i wynoszą, według zapewnień czołowych wytwórców, od 10 do 25% co można uznać za bardzo dobry rezultat. Z mniejszą trwałością trzeba się liczyć, decydując się na blachodachówkę – najczęściej można oczekiwać, że pokrycie wytrzyma więcej niż kilkanaście lat, nie osiągnie jednak takich wyników jak dachówka ceramiczna lub betonowa. Nieco krótszy czas eksploatacji wiąże się na ogół z pokryciami bitumicznymi – choć gonty czy papy termozgrzewalne również są w stanie wytrzymać kilkanaście lat użytkowania. Warto jednak pamiętać, że poszczególne materiały różnią się znacznie także swoją ceną – czas, przez jaki będą używane trzeba więc odnosić do kosztów ich zakupu.
Dla stabilności konstrukcji dachu duże znaczenie ma jakość więźby dachowej. Ważny będzie dobór odpowiedniego materiału – dobrej jakości drewna konstrukcyjnego, które będzie zabezpieczone przed działaniem wody za pomocą impregnacji ciśnieniowej. Dobrze, by użyty preparat miał jednocześnie działanie odstraszające owady niszczące drewno oraz zapobiegał powstawaniu na jego powierzchni siedlisk grzybów i pleśni. Równie istotne jest staranne łączenie elementów, uwzględniające planowane obciążenie wywołane rodzajem użytego pokrycia dachowego. Liczy się też takie mocowanie poszczególnych belek, które będzie uwzględniało pracę drewna pod wpływem wilgoci, a zatem jego kurczenie się i rozszerzanie. Jeżeli pokrycie wymaga wykonania deskowania, to wykorzystane materiały powinny być dopasowane do jego rodzaju. Istotne okaże się zarówno ich rozmiar, jak i dobrze przyleganie do siebie tak, by tworzyły powierzchnię bez szpar i nierówności.
Ważnymi elementami gwarantującymi prawidłowe funkcjonowanie dachu są odpowiednie folie i membrany dachowe. Na dachach stosowane są ich dwa podstawowe rodzaje – membrana paroizolacyjna, której zadaniem jest zabezpieczenie materiału termoizolacyjnego przed przenikaniem do jego struktury pary wodnej uwalnianej podczas użytkowania budynku oraz membrana hydroizolacyjna, która jest nazywana także membraną wstępnego krycia, pełniąca funkcję dodatkowego zabezpieczenia przed przedostawaniem się wody do warstwy izolacyjnej. Folie i membrany wstępnego krycia muszą odznaczać się wysoką paroprzepuszczalnością, by umożliwiać oddawanie wilgoci z warstwy termoizolacji. Ponieważ folie i membrany są wykonane z tworzywa sztucznego, w ich przypadku najważniejszą cechą warunkującą wytrzymałość będzie odporność na starzenie, a zatem utlenianie materiału. Dobrej jakości folie i membrany dachowe zachowają swoje parametry użytkowe – wodoszczelność i paroprzepuszczalność lub paroizolacyjność, wytrzymałość na zmiany temperatur oraz naprężenia mechaniczne – przez cały okres użytkowania dachu.
Błędy wykonawcze wpływające na zmniejszenie trwałości dachu i będące przyczyną jego uszkodzeń
Na skrócenie czasu eksploatacji największy wpływ mają błędy wykonawcze popełniane przez ekipę układającą pokrycie, a także niekorzystne warunki atmosferyczne. Do najpoważniejszych uszkodzeń dachu dochodzi w wyniku złego mocowania elementów, które stają się wówczas podatne na silne podmuchy wiatru. Najbardziej zagrożone są pokrycia lekkie – szczególnie tradycyjna blachodachówka. W tym przypadku problemem jest duża siła ssąca działająca na poszczególne elementy pokrycia, które w niesprzyjających okolicznościach dość łatwo mogą zostać zerwane. Najmniejsze problemy z trwałością będzie miała w takich sytuacjach przypadkach dachówka, jednak tylko pod warunkiem, że zostanie prawidłowo zamocowana. Jeśli dekarze zapomną o zakładaniu spinek w odpowiednich miejscach, szybko może zostać zniszczone całe pokrycie.
Równie poważnym problemem są przecieki wynikające z niedokładności przy łączeniu poszczególnych elementów pokrycia. W przypadku dachówek problemami będą zwykle złe odstępy między kolejnymi rzędami, brak zachowywania liniowości i używanie uszkodzonych dachówek. Przy montażu blachodachówek problemem jest zwykle sztywny montaż pokrycia, który nie pozwala na jego pracę przy nagrzewaniu i ochładzaniu blachy, niedokładne łączenie elementów oraz uszkadzanie warstwy zabezpieczającej przed korozją podczas cięcia. Podczas układania pokryć bitumicznych kłopoty może sprawiać niedostateczne zwulkanizowanie gontów, ich złe przyleganie do deskowania czy złe rozmieszczenie gwoździ. Podczas układania pap termozgrzewalnych najczęściej popełnianymi błędami są niewystarczające zakłady, nieszczelne zgrzewy oraz złe rozplanowanie pokrycia, powodujące, że połączenia znajdują się w miejscach szczególnie narażonych na działanie wody.
Newralgicznym obszarem każdego dachu, w którym najczęściej dochodzi do przecieków, są obróbki blacharskie. Montuje się je w miejscach, w których pokrycie styka się z instalacjami przechodzącymi przez dach – wokół kominów dymowych i wentylacyjnych, włazów, attyk, ale także w koszu dachowym u zbiegu dwóch połaci dachu oraz w strefie okapu. Największymi problemami związanymi z obróbkami blacharskimi jest ich niewłaściwe połączenie z elementem, do którego przylegają – zwykle chodzi tu o złe wymiary blachy, jej niewłaściwe łączenie lub użycie nieodpowiedniego uszczelniacza. Kłopoty sprawia też prawidłowe złączenie obróbki z pokryciem – najczęściej stosuje się zbyt małe zakłady lub źle mocuje obróbkę.
Do wystąpienia nieszczelności przyczynia się też zły montaż odwodnień dachowych. Źle zamontowane rynny lub ich zła współpraca z pasem nadrynnowym mogą sprawiać, że woda nie będzie mogła łatwo spływać do rynien. Może to powodować jej podciekanie i uszkadzanie całej konstrukcji. Kłopotem bywa też zbyt sztywny montaż rynien metalowych prowadzący często do ich rozszczelnienia i w efekcie podciekania.
Uszkodzenia dachu a sposób ich naprawy
Najwięcej problemów podczas eksploatacji dachów sprawiają powstające w nich przecieki. Przenikająca do struktury budynku woda prowadzi do niszczenia wszystkich elementów konstrukcji. Wraz z zawartymi w niej związkami chemicznymi – rozmaitymi solami, a niekiedy także niesionymi zanieczyszczeniami – prowadzi do uszkadzania tynków i murów powodując zacieki i obniżając wytrzymałość materiału. Woda oznacza także zniszczenia więźby dachowej w tym niebezpieczeństwo butwienia drewna, jego odkształcania się i w efekcie pękania. Wilgotne drewno staje się znakomitym podłożem do rozwoju grzybów i pleśni, które często rozszerzają się także na inne części konstrukcji. Przeciekanie wody wiąże się ponadto z ryzykiem utraty lub obniżenia właściwości termoizolacyjnych materiału ociepleniowego. Co ważne, długotrwałe działanie wody może prowadzić do wypłukiwania substancji użytych do zabezpieczenia drewna przed wilgocią, grzybami oraz działaniem ognia. W wielu przypadkach kontakt z wodą oznacza poważne osłabienie nośności konstrukcji.
Radzenie sobie z uszkodzeniami konstrukcji dachowej może polegać na naprawie – uszczelnieniu przecieku lub uzupełnieniu zniszczonego czy brakującego elementu – w niektórych przypadkach konieczna może się jednak okazać wymiana całego lub części pokrycia. Stosunkowo najprostsze jest dokonanie napraw związanych ze wstawieniem brakującego elementu pokrycia dachowego – wymiana dachówki czy fragmentu blachodachówki w zależności od miejsca, w którym doszło do uszkodzenia, może wymagać jedynie demontażu niewielkiej części pokrycia. Podobnie proste jest uzupełnianie brakujących uszczelnień. W wielu przypadkach bez większych problemów można będzie też naprawić lub wymienić obróbki blacharskie – choć zależy to od rodzaju uszkodzonego elementu – wymiana kosza dachowego będzie wymagała rozebrania sporej części pokrycia.
W wielu przypadkach dość łatwo można poradzić sobie nawet z uszkodzeniami folii dachowej np. za pomocą specjalnych taśm naprawczych – ważna będzie jednak możliwość zapewnienia do niej dostępu, co zwykle wymaga zdjęcia części pokrycia. Większe problemy pojawią się wówczas, gdy dostanie się do uszkodzonych elementów jest utrudnione albo niemożliwe. Będzie tak w przypadku kłopotów ze stanem więźby dachowej na poddaszu użytkowym, a także wówczas, gdy sprawa będzie dotyczyła awarii warstwy termoizolacyjnej.
Warto pamiętać, że wszystkie rodzaje uszkodzeń związanych z przeciekami da się prowizorycznie uszczelnić – choć zwykle jest to rozwiązanie tymczasowe. Problemy z więźbą dachową, zwłaszcza poważne będą jednak na ogół wymagały kapitalnego remontu całego dachu, a zazwyczaj także wymiany pokrycia na nowe, ponieważ nie wszystkie zdemontowane materiały nadają się do ponownego użycia. Wymiana pokrycia, które znajduje się w złym stanie technicznym, będzie okazją do przeprowadzenia gruntownej termomodernizacji budynku i ułożenia nowej, bardziej efektywnej izolacji cieplnej. Dobrym rozwiązaniem może być zastosowanie izolacji nakrokwiowej, co uchroni przed koniecznością remontu poddasza użytkowego.
